AICA-TR VE CIMAM'DAN KÜRESEL DİYALOG
86 ülkeden 600'ün üzerinde üye ile 1962'den günümüze faaliyette bulunan Uluslararası Modern Koleksiyon ve Müzeler Komitesi (CIMAM), Kasım ayında Avustralya'da düzenlenen genel kurulu ve yeni başkanlık seçimi sürecinde AICA-TR'nin sorularını yanıtladı.AICA-TR üyeleri ile CIMAM'ın yeni başkanı Mami Kataoka ve kıdemli üyelerini buluşturan bu ortak söyleşi, pek çok ortak konuyu küresel ölçekte tekrar gündeme taşıdı.
Uluslararası Sanat Eleştirmenleri Derneği Türkiye birimi (AICA - TR), geçtiğimiz günlerde Avustralya'nın başkenti Sidney'de yapılan zirve üzerine, yeni yönetim kadrosu ile yoluna devam kararı veren CIMAM ile ortak bir söyleşi gerçekleştirdi. 1962 yılında 'Uluslararası Modern Koleksiyon ve Müzeler Komitesi' sıfatı ile kurulan yapı, modern ve güncel sanat dalında küresel bir ağ oluşturmak ve bu mesleğin gerektirdiği her türlü soruna çözüm ve farkındalığı hayata geçirerek, ilgili meseleler üzerine öncü bir rol ortaya koymak için faaliyet gösteriyor. AICA-TR'nin ortak e-posta iletişim grubu üzerinden yapılan üyelere açık çağrı üzerine tasarlanan söyleşiye, sorularıyla (alfabetik sıra ile) Evrim Altuğ, Gökçe Dervişoğlu Okandan, Ece Balcıoğlu ve Çiğdem Zeytin destek verdiler.
Aşağıda bu söyleşiyi bulacaksınız:
Evrim ALTUĞ (AICA - TR Yönetim Kurulu Üyesi): Alanındaki en önemli kültür ve sanat girişimcilerinden, hayırsever - yatırımcı iş insanı Osman Kavala, halen hakkında bariz bir suçlama söz konusu edilmeksizin iki yıla yakındır cezaevinde tutuluyor. Bu vesile ile kendisine ve onun nezdinde Türkiye'de hapiste tutulan öteki aydın ve gazetecilere bir kez daha seslenmek ister misiniz ?
Elizabeth Ann Macgregor (OBE), Sidney Güncel Sanat Müzesi Direktörü, 2017-2019 CIMAM Başkanı, Avustralya:
Ocak 2019'da, CIMAM'ın 'Müze İzleme Programı' Osman Kavala ve Türkiye'deki kültür profesyonelleri hakkında bir açıklama yayımlamıştı. CIMAM, Osman Kavala'ya istinaden kendisinin derhal serbest bırakılmasını ve hakkındaki seyahat yasağının kaldırılmasını talep ederek, ilgili açıklamada andığı öteki bireyler hakkındaki davaların acilen sona erdirilmesini dile getirmişti. İlgili CIMAM açıklaması, şurada da okunabilir:
Türkiye'de yakın gelecekte bir CIMAM zirvesi olası mı? Bu mümkün ise sizce hangi ana tema ve program ile, niçin yapılmalı ?
CIMAM'ın 2012 yıllık olağan konferansı, İstanbul'da, SALT'ın ev sahipliğinde, 'Krizlerin Ötesinde Müzeler' başlığı ile düzenlenmişti. Bu etkinliğe 58 farklı ülkeden, 218 delege katılmıştı. Programımızda, Arter, Depo, Galerist ve İstanbul Modern gibi ziyaretler de yer almış, ilk İstanbul Tasarım Bienali, Rampa, SALT Galata ve SALT Beyoğlu ziyaretleri de yapılmıştı. Her iki senede bir CIMAM, üyelerine Yıllık Konferans düzenlemek amacıyla kendi kurumlarına yönelik adaylık çağrısında bulunmayı sürdürüyor.
Dilerseniz, ICOM'un (Uluslararası Müzeler Konseyi) ortak beyanlarından birine geri dönelim: "Müzelerin sınırları yoktur, bir iletişim ağları vardır." Buna bakarak söyleyecek olursak, şu anda hali hazırda bugünkü kurumların baş başa kaldığı en önemli problemler, sizce neler olabilir ?
Başlıca konulardan biri, günümüzde müzelerin Dünya çevresinde süre giden ve bizlere meydan okuyan politik koşullara karşı nasıl tepki vereceği, bunun yanı sıra sosyal medyada giderek artan aktivist tavrı nasıl ele alacağıdır. Misal, ABD ve Büyük Britanya'daki müzeler bugün sansürle mücadele gibi konularda belli yapıtlar hakkında aktivistlerin hedefi haline gelmiş durumdalar. Bunu en son Guggenheim'ın Çin sergisinde yaşadık; keza sponsorlar veya hayırseverler ile ilgili konular ve bunlar üzerinden yapılan etkinliklerin sanatçılar üzerinden nasıl aykırı bulundukları da ayrı birer unsur. Sosyal medya bugün kimi gruplar için kurumlara saldırı amacıyla kullanılan etkili bir silaha bürünmüş görünüyor. Bugün bir çok müze, kamusal fon yetersizliği ile yüz yüze iken, bu durum özel sektör ile daha fazla iş birliğini gerektiriyor ve bu tür durumlarla nasıl başa çıkılacağı da, ilgili kurumların yönetim kurullları ve idarecileri için başat bir kaygı unsuru halini alıyor. Bu türlü zorlu konuların meslektaşlar arasında belli bir ağ üzerinden tartışılabilir oluşu da, CIMAM'ın önemini vurguluyor.
Belki izlemiş olabilirsiniz. Kötücül gelecek - distopya üzerine önemli bir film olan 'Children of Men'de Dünyanın kaotik, anarşik ve savaş bölgesine dönüşen, iklimi de felaket haline karşı koyan bir burjuva figürü vardı. Bu adam, bir çok baş yapıtı kendi koleksiyonuna çaresiz bir hırsla katmaya çalışıyordu.. Bu minvalde, siz 'Küresel İklim Değişikliği ve Müzeler' dediğimizde neler söyleyebilirsiniz ?
Sanat müzeleri küresel iklim değişikliği üzerine tepkisel bir emsal ortaya koyabilmenin sorumluluğunu taşımaktalar. Ancak bu, yakın geçmişte küresel bir ağ oluşturmakla övünerek gerek insanlar, gerekse sanat eserlerinin Dünya çapında gezinmesine yol açan bir endüstri adına konuşursak hiç de kolay bir şey değil. Bunun yanı sıra, bizlere meydan okuyan galeri koşullarındaki (gereksiz) Ortodoks zihniyeti de akla getirebiliriz; zira galerilerce sayıca az eserin kabulü söz konusu olursa, enerji tasarrufuna da büyük bir katkı yapılabilir. Benzer tüm iş kolları gibi, sanat müzelerinin gereksindiği kadrolar da kendi tecrübelerini gözden geçirirlerse, kendi karbon ayak izlerini de dikkatli biçimde tayin edebilir ve azaltabilirler. CIMAM bu anlamda pozitif emsal denebilecek vakaları işleyen bir Küresel İklim Değişikliği İnisiyatifi için de çalışmayı sürdürüyor.
Kendi duruşunuz üzerinden, düzenlenen konferansınızın vakalarını paylaşır mısınız ?
Önceki soruyla birleştirerek söyleyecek olursak, müzelerin, taşıdıkları bağlam üzerinden ortaya koydukları ehemmiyet, eskiye kıyasla daha hayatî bir hal aldı. Etkinliğimizin açılış gününde müzelerin Birinci Dünya ülkeleri ile nasıl bir ilişkiye girmeleri gerektiği üzerine gittik. (Zira bir çok müze için sömürgecilik sonrası süreç sorunsalı, halen ehemmiyet taşıyor.) Bunun ardından koleksiyonculuğun geleceği mercek altına aldık ve günümüzde müzelerin sergileyebileceklerinden daha çok eseri satın alarak depoladığı konusunu işledik. Son olarak ise, müzelerin kurum dışı cemaatler ile nasıl bir ilişki içinde olabilirliği meselesini tartıştık.
Çiğdem ZEYTİN (AICA-TR 2019 Yönetim Kurulu Üyesi): Küresel bağlamda sanat izleyicisinin meydan okuyucu dönüşümü ile birlikte, müze yönetim ve işletme anlayışına dair bir değişimin ihtiyacı hissediliyor mu; ayrıca hali hazırdaki CIMAM sorumluluğunuz üzerinden, planlarınız neler olacak?
Mami KATAOKA, Mori Sanat Müzesi Yardımcı Direktörü ve Şef Küratörü, CIMAM 2020-2022 dönemi Yeni Başkanı:
Kendi içindeki her bölgesel konumu üzerinden, güncel sanatın Dünyadaki politik, ekonomik ve sosyal, tarihsel değişimlere yönelik tepkisi göz önünde bulundurulduğunda, güncel sanat müzelerinin çok katmanlı Dünya ile ilgili yegâne tartışmaları sürdürebilecek farklı perspektiflere bir platform olması ve böyle de kalması, zorunlu hale geliyor.
İlginçtir ki, ICOM'un 'Müzenin Yeni Tanımı' ile ilgili önermesi, hali hazırda müze yönetim ve işletmesi ile ilgili bu konunun da bir parçası durumunda. Bu konuda Eylül 2019'da Kyoto'da yapılan Yıllık ICOM Konferansı'nda, ilgili önerme tam anlamıyla kabul görmüş değildi. Ve bunun beraberinde getirdiği tartışma da gelecek seneye devredilmiş gibi. Bu da günümüz müzelerinin yüzleştikleri karmaşalar ve zorlukların bir yansıması olarak ele alınabilir.
CIMAM ve üyelerinin, bu konu hakkındaki tartışmayı ICOM ile de sürdüreceklerini öngörmekteyiz. Küresel iklim değişikliği, mevcut politik koşullar karşısında müze etiği gibi konuların, öncelikli seviyede ICOM ile de birlikte ele alınması lüzumlu görünüyor.
Bu anlamda müzeler ve sanat eleştirmenleri ve gazetecilerini küresel bağlamda buluşturmayı öngören kimi misafir programları - rezidansları tasarlamaya meyilli misiniz ?
AICA (sanat eleştirmenleri-gazeteciler) ile tam anlamıyla işbirliğine açığız; bununla beraber güncel sanat profesyonellerinin AICA üyeleriyle kuracakları diyaloğun çok büyük bir ilgi kaynağı olduğu da ortada. Bunu, CIMAM Yönetim Kurulu üyelerine taşımak ve imkânına dair olasılıkları tartışmayı kesinlikle düşünüyorum.
Gökçe Dervişoğlu OKANDAN (AICA-TR Üyesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Akademisyen):
Son dönemde 'ortaklaşa çalışma'ya odaklanan mekânlar üzerine ilgileniyorum. Bunlar, 'Yeni' kamusal alan üzerine tanım üretebilmek adına bir yaratıcı kaynak da sağlıyor. Sanırım birkaç sene evvel, ENCATC'nin Lecce'de düzenlediği bir toplantı olmuştu ve şehrin girişinde tecrübe edilen 'Fab-Lab' isimli bir model söz konusuydu. Belediye yönetimine bu çalışmayı niçin yürürlüğe koyduklarını sorduğumda, şehrin çok az sayıda ziyaretçisi bulunduğunu ve bunu artırmaya niyetli olduklarını, bu yüzden de bu projeye giriştiklerini söylemişti. Buna benzer bir modeli İstanbul, Türkiye'de de (www.saltonline.org) gözlemliyorum ve bunların kimi servislerini biletler ile sağlarken, kimi ise üyelik metodunu gözetiyordu. Daha farklı olanlar ise, bu türlü boş ve büyük alanları 'ücretsiz' sunuyordu. Dolayısıyla sorum şu olacak, 'Centre Pompidou'dan sonra, bugün neredeyiz ?
Mami KATAOKA, Mori Sanat Müzesi Yardımcı Direktörü ve Şef Küratörü, CIMAM 2020-2022 Dönemi Yeni Başkanı:
Güncel Sanat Müzesi' bugün bir sistem olarak dünyanın her yanında varlığını sürdürüyor; buna mukabil bölgeden bölgeye değişen ve kendi fonlama ve işlev biçimiyle de birbirinden ayrılan bir özellik gösteriyor. Müzelerin operasyonel ve fonlama adına ortaya koydukları iç yapı da, elbette birbirinden farklılık arz edebiliyor. Müze fikri, 'kamusal' ve 'kâr amacı gütmeyen' biçim ile ilişkili olduğu ölçüde, bunun da farklı yaklaşım ve müdahaleler ile, piyasa ve sponsorluğun mevcut karmaşıklığı üzerinden tekrar incelenmesi zorunlu görünüyor. Müze için mükemmel bir model yok ve vaktiyle başarılı olan model de, sonsuza dek başarılı olamayabiliyor. Müze profesyonellerinin, kendi bilgeliklerini bir araya getirebilmesi ve sürdürülebilir, farklı modelleri bulabilmek için, karşılıklı saygıya dayalı bir çerçeve içerisinde birlikte deneyimde bulunması gerekiyor. Tıpkı, CIMAM gibi bir organizasyonun bunun için gayet yapıcı bir platform oluşu gibi...
Ece BALCIOĞLU, (Direktör, Evin Sanat Galerisi, AICA TR üyesi):
Arşivler, müzeler adına tayin edici bir ağırlığa sahipler. Bu yönden ele alırsak, arşivlerin koleksiyon dahilindeki çalışmaların kalıcılığına dair planlarınız nedir ? Giderek genişleyen koleksiyonların karşısında, eserleri korumak adına ne gibi metotlara sahipsiniz ? Yakın zamanda müzeler ile özel sektörün giderek artan iş birliğini nasıl yorumluyorsunuz ? Bu bağlamda, ilgili kurumların düzenledikleri atölye çalışmaları, seminer ve söyleşilerin, sanatın kamusal alanla ilişkisi ve etkileşimli düzenlemeler adına ne gibi bir etkisi olabileceğini değerlendirirdiniz?
Frances MORRIS, Direktör, Tate Modern, Londra, Birleşik Krallık:
Koleksiyonların ve arşivlerin birbirleriyle uyumluluğu, CIMAM üyelerinin anahtar yükümlülükleri arasında geliyor. Bir organizasyon olarak, müze tanımına uyumluluk bağlamında, koleksiyonlarda tutulan sanat eserleri ve arşivlerin gözden çıkarılmasını onaylamıyoruz. Müzeler, kendi koleksiyonlarının oluşumu bağlamında aşırı derecede anlayışlı olabilmeli, koruma ve kalıcılık gibi konular adına akılcı davranabilmeliler.
Bu söyleşinin gerçekleşmesinde emek veren CIMAM İletişim Birimi Sorumlusu Sn. Mireia Azuara'ya AICA-TR adına özel teşekkürlerimizi sunarız.
Ayrıntılı bilgi ve güncel linkler:
http://cimam.org/news-archive/mami-kataoka-new-president-of-cimam-20202022/
http://cimam.org/general-information/board-members-2020-22/
http://cimam.org/news-archive/thorny-questions-prick-complacency-conference-tackles-museum-practice/
INTERVIEW FROM AICA TO CIMAM.
by Elizabeth Ann Macgregor OBE
Director of the Museum of Contemporary Art Australia
Evrim ALTUĞ (Member of AICA Directional Board): One of the most important philantropists in Turkey is still in prison without any specific guilty, for almost 2 yrs. He founded Anadolu Kultur organization, Mr. Osman Kavala. Do you want to send a message of solidarity to him and other academics -intellects facing prison in here?
In January 2019, CIMAM’s Museum Watch Program released a statement about Osman Kavala and the Turkish cultural professionals. CIMAM asked for Osman Kavala to be immediately released and for a lifting of the travel bans and an immediate resolution of the cases against the individuals listed in the statement. CIMAM statement can be read following this link:
Would you like to make a CIMAM summit in Turkey, and why + which possible program and topic?
CIMAM 2012 Annual Conference was held in Istanbul hosted by SALT. Titled “Museums Beyond the Crises” the meeting gathered 218 delegates from 58 different countries. The conference program included visits to Arter, Depo, Galerist, Istanbul Modern, The First Istanbul Design Biennial, Rampa, SALT Galata, and SALT Beyoglu. Every two years, CIMAM runs an open call for members to submit a candidature to host the next Annual Conferences in their institutions.
Let's re-visit the motto of ICOM, here it is says, 'Museums have no borders, they have a network.' So in order to looking to this; what are the possible some most urgent problems, that today's institutions are facing with?
One of the current key issues is how museums respond to the challenging political circumstances around the world and the rise of activism using social media. For example, in the US and UK museums have become the target of activists seeking to enforce censorship of certain kinds of work, as in the case of the Guggenheim’s Chinese exhibition last year, or to highlight issues with sponsors and trustees whose activities are antithetical to many artists. Social media has become an effective weapon for groups to attack institutions. As many museums are also facing a reduction in public funding which requires more engagement with the private sector, how to negotiate these difficult situations is a major concern for directors and boards. Being part of a network where these difficult issues can be discussed among colleagues highlights the importance of CIMAM.
Perhaps you know, there was a dystopian movie, Children of Men and on that movie, a wealthy man tries to save all the cultural goodies in order to escape from Earth's chaotic, anarchic and war-zone unsecure climate.... So, what do you think when you gather these two subjects: "Climate Change and Museums"?
Art museums have a responsibility to set an example in response to climate change, which is not easy for an industry that prides itself on having opened up in the recent past to become a global network, resulting in both people and works of art travelling around the world. Other aspects, such as challenging the (unnecessary) orthodoxy of gallery conditions, which may only need to apply to a much smaller number of works, could make a major contribution to power saving. As with all businesses, staff will demand that museums examine their practices carefully to reduce their carbon footprint. CIMAM is working on a climate change initiative which will publicise examples of good practice.
Please let us know what are the cases of the upcoming CIMAM annual conference, from your perspective.
Leading on from the previous question, the importance of museums responding to their context is even more critical. The opening day will address the issue of how museums should engage with First Nations, (the question of the de-colonisation is highly pertinent for many museums), we will then examine the future of collecting, recognising that museums are acquiring and having to store many more artworks than they will ever be able to exhibit and finally how museums engage communities outside the institution.
By Mami Kataoka:
Deputy Director and Chief Curator at Mori Art Museum
From: Çiğdem ZEYTİN, (Member of AICA Directional Board, 2019, Turkish section).
With the challenging transformation of the art audience profile globally, do you think that there is a need of changing the paradigm on the museum direction and management; and what are your plans on behalf of your recent position at CIMAM?
As the contemporary art reflects the world’s political, economic and social changes and histories of respective region in itself, contemporary art museums must be/remain the utmost platform to discuss this multi-layered world from diverse perspectives.
It is interesting that the changing paradigm on the museum direction and management has been a part of the ICOM-proposed “new definition of the museum.” The fact that the proposition wasn’t fully accepted in the last ICOM Annual Conference in Kyoto in September 2019 and its discussion would continue in the coming year, is something of a reflection of the complexities and difficulties that museums have been currently facing.
CIMAM and the members are also expected to continue this discussion along with ICOM. Urgent issues such as climate change, museum ethics under complex political circumstances are likely to be the priority matters that CIMAM must work together with ICOM in coming years.
Are you willing to design any residency programs; to collaborate the museums and art critics - journalists globally?
We have yet to fully discuss collaboration with AICA (art critics / journalists), however, it will be of great interest if contemporary art professionals could have dialogues with AICA members. I would certainly take it up to the CIMAM Board members and discuss the possibility with them.
From: Gokce Dervisoglu OKANDAN, Istanbul Bilgi University, Academician).
Lately, I'm on the interest about 'co-working' spaces, which can create some 'creative hub's that re-defines a 'new' public space. I think several years ago when I was at a meeting, there was a meeting at Lecce by ENCATC and on the entrance of the city, there was a 'Fab - Lab' model was experienced. When I had asked to the official at the municipal board, and person replies me that they are doing this method because of the city's museum has so less visitors; because the need of increasing it they are made this one. I'm witnessing a similar model at Istanbul Turkey, (www.saltonline.org) and some of them are giving the service by tickets, but other some doing by membership, and different ones are using these kind of big and 'empty' areas free. So my question is, after 'Centre Pompidou', where are we now ?
Contemporary Art Museum as a system exist all around the world, however, its business model differs by regions and its purpose of founding. Infrastructure for funding and operating museums can be also very different from one to the other. While the idea of museum is always associated with the concept of Non-Profit and Public, this needs to be re-examined in different interpretations in recent complexities of market, sponsorship and all other factors. There is no perfect model for the museum, and even once-successful model is not successful forever. Museum professionals must bring their wisdom and experience together to find different sustainable models within respective context, and an organization like CIMAM is a very productive platform for this.
by FRANCES MORRIS
Director, Tate Modern. London, United Kingdom
From: Ece BALCIOĞLU, (Director, Evin Art Gallery, Istanbul TR).
Archives have significant weight for museums. In this direction how do you plan to ensure the permanence of the archives of the works and publications included in the collection?
What methods you have for the future in terms of preserving the works in the expanding collections?
How do you evaluate the increase of the collaboration of private sector with museums in recent years and alternatives such as the use of these venues in interactive arrangements such as workshops, seminar and interviews which have an important role in the communication of art with public?
Ensuring the integrity of collections and archives is a key commitment for CIMAM members. As an organisation we do not endorse deaccessioning and see collecting works of art and archives as integral to the very definition of the museum. Museums need to be extremely discerning in their collecting, mindful of issues of sustainability and conservation.
Many of us depend on the generosity of private individuals in building our collections through gifts of cash and works of art and we encourage museums to take full ethical concerns into account when collaborating with the private sector. Unfortunately museums are more and more reliant on external and private funding as government support diminishes. We are fully aware of the potential conflicts of interest that arise in public/private partnerships and the need for transparency and clear governance.
